Pisa

Na een bak koffie op Schiphol checken we in en gaan we nog even tax free shoppen. Alles gaat voorspoedig, en na een korte tussenstop in Napels landen we een half uur eerder op Pisa dan gepland. Volgens Deborah, onze reisleidster, is dit de eerste keer in 9 jaar dat ze dit meemaakt, normaal noemt ze de vliegmaatschappij Transvertragia. We stappen in de bus en maken kennis met onze chauffeur Enzo. We krijgen geen tijd om uit te rusten want we rijden meteen door naar Pisa om daar de beroemde scheve toren te bekijken. Het is een overweldigend gezicht als je de stadsmuren van Pisa binnentreedt en terecht komt op Campo dei Miracoli (het Plein der Wonderen). Na een wandeling door het centrum krijgen we wat vrije tijd om te eten en bijvoorbeeld de kathedraal te bezoeken of de klokkentoren te beklimmen. Dit kan weer sinds 2 jaar en kost 15 euro per persoon. Behoorlijk prijzig, maar goed de investering van 60 miljoen gulden om de toren recht te zetten moet toch op een of andere manier worden terugverdiend.

De scheve toren
De campanile oftewel klokkentoren van Pisa is het meest bekend door zijn stand: ontzettend scheef.
De bouw van de toren begon in 1173. Toen de werkzaamheden gevorderd waren tot de derde zuilengalerij begon de toren scheef te zakken. De drassige bodem van de lagunestad Pisa vormde een onvoldoende stevig fundament voor het bouwwerk. De werkzaamheden werden stil gelegd en pas in 1275 hervat onder leiding van Giovanni di Simone, die probeerde de afwijking te corrigeren door de nieuwe verdiepingen iets in de tegenovergestelde richting te laten hellen. Tevergeefs, de toren ging zelfs nog schever staan.
De campanile werd uiteindelijk voltooid rond 1350 door Tommasso Pisano. De toren stond toen al een meter uit het lood en de laatste decennia kwam de toren een millimeter per jaar schever te hangen.
In 1990 werd een reddingsoperatie opgezet en werd een internationale commissie van twintig wetenschappers aangesteld. De toren stond toen 4.5 meter uit het lood. Eerst kreeg de toren een metalen gordel om, met daaraan een tegengewicht van 870 ton lood. In anderhalf jaar tijd kwam de toren ruim een centimeter overeind. Daarna werd aan de noordkant de grond onder het fundament van de toren weggehaald, waardoor het bouwwerk dieper in de kleibodem zakte. Ter preventie kreeg de toren twee stalen gordels om die op 22 meter hoogte de toren in positie hielden. Alle contragewichten en stalen bretels zijn nu verwijderd, aangezien de campanile weer kan vertrouwen op de zwaartekracht. Met 4,10 meter uit het lood is de scheve toren terug op het niveau van het jaar 1838.

De kathedraal
Met de bouw van de dom werd begonnen in 1064, kort nadat Pisa de Saracenen had verslagen bij Palermo. De indrukwekkende kerk zou zijn gefinancierd met de rijke buit die de Pisanen van Sicilië hadden meegebracht. Om de overwinning te vieren en om te tonen hoe rijk en machtig Pisa was, wilden de Pisanen een waardig en prestigieus monument oprichten. De dom werd uiteindelijk pas in de 14e eeuw voltooid.
Boven op de gevel prijkt in het midden een Madonnabeeld van Andrea Pisano met aan weerszijden op de hoeken engelen uit de school van Giovanni Pisano. Lager, ter hoogte van de tweede galerij, verrijzen op beide hoeken evangelisten. De mozaïeken in de lunetten boven de portalen zijn 15e-eeuws. In het midden een voorstelling van de Hemelvaart van Maria, rechts Johannes de Doper en links de heilige Reparata. De bronzen deuren zijn niet de originele die Bonanno in 1186 maakte. Ze zijn na een brand in de 16e eeuw vervangen door nauwkeurige kopieën, gemaakt met behulp van de originele tekeningen.

De doopkapel
Met de bouw van het met wit Carrara-marmer beklede baptisterium werd gestart in 1152. Aan de dom werd toen ook nog volop werd gewerkt. Het ronde gebouw heeft een omtrek van 107 m, een diameter van 35 m en een hoogte van 55 m en sluit qua stijlelementen en decoratie nauw aan bij de dom. Er bovenop staat een groot standbeeld van Johannes de Doper. Het dak is niet volledig met dakpannen is belegd vanwege geldgebrek en tijdens de renovatie is besloten dit ook zo te houden.
Omdat Italie vroeger ook kolonies in Afrika heeft gehad zie je hier ook veel Senegalezen e.d. die hun ‘echte’ Rolexen en Louis Vuitton en Burberry tassen voor een spotprijsje aanbieden.
We lopen terug naar de parkeerplaats waar de bus staat en rijden vervolgens vermoeid naar hotel Piccadilly in Montecatini Terme. Hier krijgen we gelukkig 2 uur de tijd om wat bij te komen, voor we aan tafel gaan voor het avondeten. Na wat te hebben geslapen zitten we weer fris te genieten van een overvloedig en heerlijk diner. We maken zelfs nog een wandeling door het leuke plaatsje Montecatini, waar mooie en dure winkeltjes zijn. Helaas zijn ze wel gesloten.

Florence

We moeten vroeg vertrekken want in Montecatini mogen we tussen 8 en 9 uur niet met de bus rijden vanwege de kinderen die naar school gaan. Dus om kwart voor acht verlaten we het stadje richting Florence. Eerst naar het checkpoint, waar er veel geld moet worden betaald om permissie te krijgen voor het parkeren en om door bepaalde gedeelten van de stad te mogen rijden.
We rijden eerst naar Piazza Michelangelo voor een mooi uitzichtpunt. Vanuit dit punt kijken we over de rivier Arno naar de dom, het stadhuis en Piazza Croce. Op het plein staat een bronzen replica van het beeld de David van Michelangelo.



David
Het is een van de belangrijkste beeldhouwwerken van Michelangelo met een enorme gestalte (4.34 m). David werd uit marmer gehouwen tussen 1501 en 1504. In die periode maakte Florence een moeilijke tijd door, en Michelangelo gebruikte David als model om heroïsche moed voor te stellen. Deze bijbelse figuur bewees dat innerlijke spirituele kracht het soms kan halen van wapens. Michelangelo koos ervoor om David als een atletische, viriele jongeman voor te stellen die klaar was voor het gevecht. De grote spanning wordt duidelijk in zijn bezorgde blik en zijn rechterhand, die de kei omklemt, waarmee hij uiteindelijk Goliath heeft verslagen. Met dit standbeeld bewees Michelangelo dat hij niet alleen meer getalenteerd was dan zijn tijdgenoten, maar ook dan de Grieken en Romeinen. Hij slaagde er immers in vormelijke schoonheid te combineren met een krachtige expressie en betekenis. Het origineel is te vinden in de Galleria dell'Accademia, Florence.



Florence
Florence werd gesticht in de Romeinse tijd, maar tot aan de 11de eeuw is de stad van weinig betekenis. Aan het einde van de 11de eeuw werd de stad een republiek. De expansie van Florence begon in de 12de eeuw waarbij het het omringende vruchtbare land de inzet was. De republiek was verdeeld tussen twee Guelph groeperingen de Neri (Zwarten) en de Bianchi (Witten). Ondanks de interne strijd ging het Florence economisch voor de wind en werden er diverse machtige gilden opgericht.
Na een conflict tussen arbeiders en de rijke klasse werd Cosimo de Medici de feitelijke heerser over de republiek in de 15de eeuw. Gedurende de periode dat de Medici over Florence heersen, kon kunst en literatuur in alle rust ontwikkelen. Florence werd een centrum van de Renaissance. Tegelijkertijd is dan Florence een van de machtigste Italiaanse stadstaten. De munteenheid van Florence (florijn) werd in heel Europa gebruikt.
In 1737 hield de dynastie van de Medici op en werden ze opgevolgd als heersers van Florence door de keizerlijke Oostenrijkse Habsburg familie. Tussen 1799 en 1814 werd Florence overheerst door de Fransen. Na deze periode komen de Habsburgers terug. In 1859 worden de Habsburgers verdreven en wordt Florence onderdeel van het Italiaanse koninkrijk. Florence is kort (1865 tot 1871) zelfs hoofdstad van Italië. Aan de rand van het centrum van Florence maken we kennis met Anja. Zij gaat ons begeleiden tijdens onze wandeling en ons de historie van Florence bijbrengen.

Santa Croce
We bezoeken Santa Croce. In 1294 begon de bouw van deze kathedraal. Binnen kun je fresco’s terugvinden van vele beroemde Florentijnse schilders, en ook de glas in lood ramen zijn gemaakt door de groten uit die tijd. De fresco’s zijn echter zeer bescheiden in vergelijking met de excentrieke buitenkant van het gebouw. De vloer van de Santa Croce is een verzameling grafstenen van bekende Florentijnen, en ook de tombe van Michelangelo is in deze basiliek te vinden. Michelangelo is op 89 jarige leeftijd in 1564 in Rome overleden. Zijn lichaam is door de Florentijnen ontvoerd en in de Santa Croce begraven.
Galilei Galileo ligt hier ook begraven. Galilei kan gezien worden als de vader van de moderne astronomie. Hij kwam tot de conclusie dat de zon in het midden van ons zonnestelsel staat (de heliocentrische theorie). Hierdoor kwam Galilei dan ook in conflict met de Kerk omdat die vond dat, op grond van de geschriften van Ptolemeus, de aarde in het middelpunt van het gehele universum stond, en dat de zon, de planeten en alle sterren om de aarde heen draaien.
Galilei werd gedwongen afstand te nemen van zijn ontdekkingen, en hij werd in een kerkelijk proces veroordeeld tot levenslang huisarrest, van 1633 tot 1642. Hij was toen 69 jaar. Of hij na het vernemen van het vonnis inderdaad "Eppure si muove" (en toch beweegt zij - nl. de aarde om de zon) heeft gepreveld is onzeker maar dit is wel een bekende anekdote.
In 1737 werden de stoffelijke resten van Galilei opgegraven en overgebracht naar de Santa Croce-kerk. Pas in 1992, 359 jaar na het proces, heeft Paus Johannes-Paulus II een excuus uitgesproken, waarmee Galilei's naam eindelijk werd gezuiverd en Galilei zelfs werd erkend als een gelovig mens.

Piazza della Signoria
Op het Piazza della Signoria vind je een kopie van de David van Michelangelo, op de plaats waar ook ooit het origineel heeft gestaan. Ook vind je hier de bronzen Perseus van Cellini, de Sabijnse maagdenroof en het ruitenstandbeeld van Cosimo I, door Giambologna. Op de hoek van het Palazzo Vecchio staat ook nog een Neptunus fontein met hele zielige straaltjes water.
Het Palazzo Vecchio op het Piazza della Signoria, is het "oude paleis" van de familie di Medici en vervult nog steeds zijn functie als stadhuis van Firenze. Ook zit er een museum waar een deel van kunstcollectie van de familie de Medici te zien is. In verband met de angst voor aanslagen heeft Cosimo de Medici aan Vasari de opdracht gegeven een gang (de Corridoio Vasariano) te bouwen tussen Palazzo Vecchio naar het Palazzo Pitti. We lopen erlangs naar de Ponte Vecchio. Deze brug dateert uit 1345 en is de enige brug in Florence die niet in de Tweede Wereldoorlog is opgeblazen. Van oorsprong waren diverse bedrijfjes gevestigd, maar de slagers, looiers en smeden moesten rond 1593 verdwijnen omdat ze teveel lawaai en stank veroorzaakten. Hun werkplaatsen werden vervolgens verbouwd en verhuurd aan edelsmeden.



Duomo
We lopen weer door een dure winkelstraat waar we aan het einde even onbedachtzaam naar rechts kijken. Dan weet je niet wat je ziet, want de Duomo oftewel de Santa Maria del Fiore torent hoog boven ons uit. De Duomo is de op drie na grootste kathedraal van Europa. Deze kathedraal staat midden in het historische centrum van Florence met daarnaast de klokkentoren, de 'Campanile' genaamd.
In 1296 werd met de bouw van de kathedraal begonnen. De dom werd aan de Heilige Maagd Maria gewijd, maar in de naam Santa Maria del Fiore werd tegelijkertijd aan de oude naam van de stad 'Fiorenza' herinnerd. Het was de bedoeling om met de Dom op gepaste wijze uiting te geven aan de machtige positie die Florence toentertijd genoot. Alleen een kathedraal van die afmetingen was de stad waardig.
In de verschillende bouwfasen werd het oorspronkelijke bouwplan verscheidende malen veranderd; dit onder leiding van verschillende bouwmeesters; waaronder: Francesco Talenti, Giotto en Giovanni di Lapo Ghini.
Een speciaal benoemde commissie werd het in 1368 tenslotte eens over een eindontwerp, dat voor het vervolg van de bouwwerkzaamheden bindend zou zijn. Aan de werkzaamheden kwam, met de beroemde koepeloverwelving van het koor door Filippo Brunelleschi, tegen het midden van de vijftiende eeuw een voorlopig einde. In 1472 was ook de lantaarn op de top van de koepel voltooid.
De domkoepel is misschien nog wel het meest interessante deel van de hele kathedraal. Deze is zo speciaal, omdat het één der eerste koepels was die niet op de traditionele manier werd gebouwd met steunconstructies maar op een geheel nieuwe methode voor die tijd. Het hele idee is dat de opwaartse druk die door de twee verschillende schalen van de koepel ontstaat, wordt tegengewerkt door de neerwaartse druk, die de lantaarn boven op de koepel creëert. Dit ingenieuze plan werd bedacht en uitgetekend door de Florentijnse architect Filippo Brunelleschi. Om de koepel ook daadwerkelijk te kunnen bouwen heeft Brunelleschi ook het gereedschap zelf uitgevonden. De koepel heeft een diameter van 45,50 meter. Het hoogste punt vanaf de grond tot aan de top is 91 meter.

De klokkentoren
Naast de Duomo staat de campanile, deze klokkentoren wordt beschouwd als de mooiste klokkentoren ter wereld, hij is vervaardigd in de 14e eeuw en is 85 meter hoog en dus 6 meter lager dan de Duomo, die 91 meter is. De campanile is beklimbaar, via de 414 treden tellende trap.

De doopkerk
Het Baptisterium bevindt zich op de nabijgelegen Piazza San Giovanni en sluit de drieledige constructie. Een achthoekige koepel, die waarschijnlijk in de vroegchristelijke tijd op de fundamenten van een Romeins bouwwerk werd opgericht en in zijn huidige vorm uit de 11 de eeuw dateert. Buiten en binnenkant zijn met licht en donker marmer bekleed, maar de kapel is vooral beroemd om zijn drie met reliëfs versierde bronzen deuren.



De zuidelijke deur is het werk van Andrea Pisano (1330-1336). Op deze deur staat het verhaal van Johannes de Doper.
De noordelijke deur is ontworpen door Lorenzo Ghiberti als inzending van een ontwerpwedstrijd. Op het moment dat hij die wedstrijd won had hij nog geen eigen werkplaats. Het bouwen van deze deur duurde van 1403-1424.
Deze oostelijke deur is ook van Lorenzo Ghiberti (1425-1452), en dit is de deur die Michelangelo zo verblindend mooi vond, dat hij ze de 'Poort van het Paradijs' doopte. De originele panelen zijn evenwel in bewaring gebracht in het Museo dell'Opera del Duomo.

Na een heerlijke lunch in een nabijgelegen restaurantje bekijken we de dom van binnen en slenteren we door de straatjes van Florence terug naar de Ponte Vecchio om deze toch nog wat beter te bekijken. Nog snel een bak koffie en dan is het alweer tijd om terug te lopen naar het afgesproken verzamelpunt bij de dom, want we hebben nog een busreis van een uurtje of 3 voor de boeg richting Venetie.
We nemen onze intrek in hotel Piroga, althans, we worden geplaatst in het bijgebouw aan de overkant. Hier zullen we 2 nachten verblijven. Het diner vindt plaats in de met sfeervol tl-balken verlichte serre en wordt in een sneltreinvaart opgediend. Op de maispuree na wel lekker gegeten.

• Europa
• Top
• Venetie, Sienna, Assisi